Południk zerowy – bądź jednocześnie na Wschodzie i na Zachodzie

Wycieczki do Londynu (oraz Szkocji) – poznaj naszą ofertę!

Południk zerowy – a co jeszcze czeka Cię w Greenwich?

nad Tamizą zobaczysz niesamowity okręt Cutty Sark
pospacerujesz pośród szkół morskich i rezydencji królewskich w Greenwich
do tej podmiejskiej dzielnicy Londynu dotrzesz kolejką bez maszynisty oraz pieszym tunelem pod rzeką

Jest kilka miejsc na świecie, gdzie można stanąć jedną nogą po jednej stronie jakieś ważnej linii, a drugą – po drugiej. Tak jest chociażby w Ekwadorze (gdzie sama nazwa kraju nawiązuje bezpośrednio do równika), tak jest na Afrykańskiej Wyspie św. Tomasza. W sąsiednim dla nas Berlinie można stanąć nad linię prezentującą dawny przebieg słynnego Muru Berlińskiego. Tymczasem w Londynie… No właśnie: tutaj można być jednocześnie na dwóch półkulach: wschodniej i zachodniej. Wprawdzie południk zerowy przecina całą wschodnią część miasta, to jednak ogromna większość przychodzi obejrzeć Południk Zerowy właśnie tutaj: do Greenwich.

Skąd się wziął Południk Zerowy

Południk przecina wprawdzie całą Wielką Brytanię na odcinku od okolic wsi Tunstall na północno-wschodnim wybrzeżu Anglii, przez właśnie londyńskie Greenwich aż do okolic miasta Peacehaven na południu kraju. Ale to właśnie położone na wschodzie Londynu Królewskie Obserwatorium Astronomiczne jest TYM miejscem, dokąd się jedzie, aby stanąć dwiema nogami na dwóch półkulach. Jedna spora część turystów fotografuje się nie [przy samym obserwatorium (choćby dlatego, że wstęp tam jest od kilku już lat płatny), ale w parku, poniżej wzgórza.

Ale chyba ani jedni, ani drudzy nie mają świadomości, że Południk Zerowy… wcale tamtędy nie przebiega. I to już od półtora pokolenia. W 1984 roku Ministerstwo Obrony USA, na podstawie globalnej siatki geodezyjnej obliczyło, że jedna z tych zaledwie kilku magicznych linii na świecie przebiega ok. 102 metry na wschód od linii przecinającej Obserwatorium. Nie zmienia to faktu, że pierwotny Południk Zerowy jest nadal nakreślony na ścianie oraz na dziedzińcu obserwatorium i przyciąga turystów, chociaż stracił już całkowicie swoje znaczenie pomiarowe.

Jednak „Linię Zero” ustanowiono (wbrew pozorom) nie tak dawno temu. Odbyło się to… przez głosowanie, 13 października 1884 roku. Wtedy właśnie zebrani kartografowie ustanowili południ przechodzący przez Greenwich jako podstawę nawigacji i map na świecie. Wcześniej tych ważnych linii było na świecie nawet kilkanaście. Każdy bowiem kraj (OK, każdy znaczący w żegludze) chciał, aby to właśnie ich terytorium przecinała ta linia. Ostatecznie, właśnie w 1884 zgodzono się z faktem, że linią odniesienia dla wszystkich map będzie południk przechodzący przez Greenwich. Nowe ustalenia najdłużej wdrażali (co chyba nie dziwi?) Francuzi.

Jak dostać się do Greenwich?

Dzielnica położona jest w południowo-wschodniej części Londynu. Można tu dojechać metrem do Północnego Greenwich, można kolejką DLR niemal do serca tej urokliwej skądinąd dzielnicy. Jednak  znacznie ciekawsza opcja wymaga trochę więcej wysiłku. Nasza podróż zaczyna się w centrum Londynu, skąd metrem (a jednak!) dojeżdżamy do jednej ze stacji na styku londyńskiego underground oraz kolejki DLR. Tą właśnie kolejką docieramy nad Tamizę, dokładnie na północ od królewskiego i marynistycznego Greenwich. Warto tutaj poświęcić kilka chwil, aby stanąć na londyńską rzeką i spojrzeć na jej południowy brzeg. Według niektórych jest to najpiękniejsza panorama rzeczna w Londynie. A jeśli nawet nie – to z pewnością ten właśnie widok można znaleźć na obrazach Canaletta. Tak, tego samego, który malował XVIII-wieczną Warszawę!

Nasyconych widokiem  czeka chyba największa niespodzianka – długimi, krętymi schodami obniżamy się o ok. 20 metrów, aby przez Tamizę przedostać się… pieszym tunelem! Ma on – podobnie jak nasz Południk – już dość długą historię. Powstał po to, aby ułatwić dotarcie w rejon doków robotnikom mieszkającym po południowej stronie Tamizy. Zapewne jego twórcy nie przewidzieli faktu, że w XXI wieku większość użytkowników tunelu będzie nie robotnikami dokowymi, ale turystami! A zaraz po wyjściu – oczywiście na południowym brzegu Tamizy – z tunelu czeka nas nie lada niespodzianka!

Nie tylko Południk Zerowy – co jeszcze można obejrzeć w Greenwich?

Tą niespodzianką jest Cutty Sark – bodaj najwspanialszy (a na pewno najszybszy) kliper herbaciany. Został zbudowany w XIX wieku, aby możliwie najszybciej wozić chińskie „zielone złoto” (czyli herbatę) na londyńskie stoły. Podczas swojego rekordowego rejsu dotarł z Szanghaju nad Tamizę w ciągu zaledwie 107 dni. Idąc od statku w stronę Obserwatorium mijamy szereg budowli świadczących o dawnej brytyjskiej potędze morskiej i kolonialnej. To m.in. Muzeum Morskie, Królewski College Żeglarski, Biblioteka Morska oraz tutejsze zabudowania dla rodziny królewskiej.

Ale bawiąc w tych okolicach warto też zajrzeć do kilku miejsc w okolicy. Niemal z każdego punktu w tej części Londynu widać ogromną halę widowiskową O2. Te Kopułę Millenijną (bo to jej oficjalna nazwa) zbudowano w 1999 roku dla uczczenia roku 2000. Z daleka przypomina ona ogromną białą płachtę nadzianą na 12 wysokich masztów. Każdy z nich symbolizuje albo jeden miesiąc w roku, albo jedną godzinę tarczy zegara, co jest oczywistym odniesieniem do Południka Zerowego. Z kolei średnica hali to 365 metrów, co jest chyba aż dość oczywistym odniesieniem do liczby dni w roku.

Nie tylko Południk Zerowy – co jeszcze można obejrzeć w Greenwich?

Tuż obok O2 znajdziecie stację North Greenwich – ta się składa, że największą kubaturowo na świecie. Zbudował ją jeden z najwybitniejszych współczesnych brytyjskich architektów: sir Normal Foster. Z kolei w samym sercu dawnego miasteczka, a dziś dzielnicy Greenwich warto zajrzeć do miejscowej hali targowej, oferującej bardzo duży wybór brytyjskiego rękodzieła. A zmęczeni shoppingiem możecie odpocząć w miejscowym pubie, uznawanym (przez niektórych) za najstarszy w Londynie lub (przez wszystkich) za doskonałe miejsce na pale ale. A jeśli już o knajpkach mowa – nad samą Tamizą między kompleksem morskim a halą O2 znajduje się Trafalgar Tavern. To właśnie tutaj Karol Dickens umieścił akcję „Naszego Wspólnego Przyjaciela”, a XIX-wieczny rząd brytyjski spotykał się (naprawdę, nie w powieści) na cotygodniowe obiady rybne.

Jak więc widzicie: Greenwich to nie tylko Południk Zerowy! Ale chyba i tak trzeba zobaczyć tę magiczną linię?

Wycieczki do Londynu (oraz Szkocji) – poznaj naszą ofertę!